در کامپیوتر واحد پردازش ؛ CPU یا واحد پردازنده مرکزی نام دارد که گاهی به آن  مفز سیستم نیز گویند. این بخش از کامپیوتر دارای مدارهای الکترونیکی  ویژه ای است که کار اصلی پردازش داده ها را انجام می دهند . CPU   براساس  دستوراتی که دریافت می کند عملیات لازم را روی داده ها اانجام می دهد ؛ همچنین روند پردازش داده ها و مسیر جریان آنها را در سیستم کنترل می کند.  به عبارت دیگر مسئولیت هدایت داده ها هنگام ورود به سیستم ؛ قرار گرفتن در حافظه و بازیابی آنها را در هنگام نیاز بر عهده دارد . شرکتهائی که توانائی ساخت CPU  را دارند از تعداد انگشتان دست کمترند و از جمله مهم ترین آنها می توان به INTEL, CYRIX, AMD  اشاره کرد. مدلهای مختلفی از             CPU توسط شرکت INTEL ساخته شده که با توجه به سیر  تکاملی یشرفت آنها حدودا هر یکسال و نیم یک بار مدل قبلی از رده خارج و مدل جدیدتری وارد بازار شده است. از جمله مدلهای قدیمی می توان به 386، 8، 486 ؛ 8 وپنتیوم اشاره کرد و از مدلهای جدید نیز می توان PIV,PIII, PII     را نام برد . همچنین مدلهای مختلفی از CPU  ها توسط شرکت AMD ساخته شده اند که از جمله مدلهای قدیمی می توان به  ATHLON,DURON,K6-2  اشاره کرد و از مدلهای جدید نیز می توان ATHLONXP , BARTON, OPTERON  را نام برد. شرکت CYRIX  نیز دارای مدلهای مختلف CPU  می باشند که از جمله می توان به 6X86MX و M2 اشاره کرد. از معیارهای طبقه بندی CPU ها سرعت پردازش اطلاعات در آنها می باشد که با واحد مگاهرتز بیان می شود( هر مگاهرتز تلویحا معادل انجام یک ملیون دستورالعمل در ثانیه است ( گر چه دقیقا اینطور نیست). مثلا CPU  مدل PII با سرعت 466 مگاهرتز می توان حدودا 466 میلیون دستورالعمل در ثانیه را انجام دهد و CPU  مدل PIV با سرعت 2/3 گیگاهرتز می تواند حدودا سه ملیارد و دویست میلیون دستورالعمل در ثانیه را انجام دهد. البته واحدهای دقیق دیگری نیز برای سنجش سرعت CPU وجود دارد، مانند MIPS. 

نکته : در هر مدل از CPU ها سرعتهای مختلفی وجود دارد

اجرای الکترونیکی CPU  از طریق خطوطی به نام BUS یا گذرگاه به یکدیگر متصل می شوند که مانند بزرگراهی  وظیفه انتقال داده ها دستورالعملها و آدرسها را بر عهده دارند. در این قسمت اجزای CPU شرح دادهمی شوند : 

- واحد محاسبه و منطق ( ALU )

 بخشی از CPU  است که تمام عملیات محاسباتی ( ریاضی ) و منطقی ( مقایسه ای ) را انجام می دهد . منظور از عملیات ریاضی همان چهار عمل اصلی یعنی جمع، تفریق ، ضرب وتقسیم است.

عملیات منطقی شامل توابع کوچک تر از ، بزرگتر از یا تساوی است. از این توابع به صورت گزاره های ترکیبی نیز می توان استفاده کرد ، برای مثال گزاره بزرذکتر از یا برابر با. بیشتر اوقات هدف دستورالعملهای مقایسه ای ، تعیین ترتیب اجرای دستورالعملهای ، یعنی نتیجه حاصل از یک تابع مقایسه ای تعیین می کند که کدام دستورالعمل اجرا شود .

فعالیت های سیستم کامپیوتر را بر عهده دارد. این قسمت قادر به اجرای  دستورات نیست ولی به قسمتهای دیگر می گوید که چه کاری انجام دهند .

 -حافظه ثبات ( RIGISTER  ) 

ثباتها حافظه های ناپایدار برای ذخیره موقتی داده ها پی هستند که باید پردازش شوند و درCPU قرار گرفته اند . این نوع حافظه ها می توانند داده ها و دستورالعملهای در حال پردازش را به سرعت دریافت ، ذخیره و منتقل کنند. برای اجرای یک دستورالعمل ، واحد کنترلCPU   آن را از حافظه اصلی خارج کرئه و در یک ثبات قرار می دهد .

 -حافظه پنهان ( cache  )  

از چند سای پیش ، طراحی حافظه پنهان مورد توجه طراحان cpu  قرار گرفته است . این حافظه کوچک و سری می تواند با دردست داشتن اطلاعات  و دستورالعملهایی که اغلب مورد استفاده قرار می گیرند ، باعث افزایش کارایی سیستم می شود . حافظه پنهان مقدار زیادی از فضای مفید cpu  را مصرف کرده و پیش بینی می کند که cpu  ، در مراحل بعدی پردازش به چه اطلاعاتی نیاز خواهد داشت . چون این موضوع باعث بالا رفتن کارایی سیستم می شود و هر چه این حافظه بزرگتر  باشد کارایی نیز افزایش می یابد .